Ekonomi, Ticaret ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (ESTRADER) ’in yayın süreci, nitelikli bilginin tarafsız, etkili ve saygın bir şekilde gelişmesine ve okuyucularına dağıtılmasına yardımcı olmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla yürütülen süreçler, yazarların ve yazarları destekleyen kurumların yapmış oldukları çalışmalara doğrudan etki etmektedir. Hakemli çalışmalar, bilimsel yöntemi somutlaştıran ve destekleyen çalışmalardır. Bu yüzden süreç içinde yer alan her unsurun (yazar, okuyucu, araştırmacı, yayıncı, hakem ve editör) etik ilkelere uyması ve etik sorumluluğu üzerlerinde hakkıyla taşımaları çok önemlidir. Ekonomi, Ticaret ve Sosyal Araştırmalar Dergisi yayın etiği kapsamında yukarıda saydığımız unsurların aşağıdaki etik sorumluluklara azami ölçüde dikkat etmesi gerekmektedir.
Ayrıca Ekonomi, Ticaret ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yayın Etiği Komitesi (Committee on Publication Ethics -COPE, (https://publicationethics.org/)) belirlediği etik standartları benimsemektedir. Aşağıda yer alan etik görev ve sorumluluklar bu rehberler ve politikalar çerçevesinde hazırlanmıştır.
Yazarların Etik Sorumlulukları
Ekonomi, Ticaret ve Sosyal Araştırmalar Dergisi’ne çalışma gönderen yazar(lar)ın aşağıdaki etik şartlara uyması beklenmektedir.
- Dergiye gönderilen çalışmaların özgün olması gerekmektedir.
- Yazar(lar)ın başka çalışmalardan yararlanmaları veya başka çalışmaları kullanmaları durumunda eksiksiz ve doğru bir biçimde atıfta bulunmaları ve/veya alıntı yapmaları gerekmektedir.
- Çalışma oluşturulurken çalışmanın içeriğine entelektüel anlamda katkı sağlamayan kişiler yazar olarak belirtilmemelidir.
- Yazar(lar) kullanılan verilerin kullanım haklarına, araştırma/analizlerle ilgili gerekli izinlere sahip olduklarını veya deney yapılan deneklerin rızasının alındığını gösteren belgeye sahip olmalıdır.
- Yayınlanmak üzere gönderilen tüm çalışmaların varsa çıkar çatışması teşkil edebilecek durumları ve ilişkileri açıklanmalıdır.
- Yazar(lar)ın yayınlanmış veya değerlendirme aşamasındaki çalışmasıyla ilgili bir yanlış ya da hatayı fark etmesi durumunda, dergi editörünü veya yayıncıyı bilgilendirme, düzeltme veya geri çekme işlemlerinde editörle işbirliği yapma yükümlülüğü bulunmaktadır.
- Başka bir dergide yayınlanmış bir çalışma Ekonomi, Ticaret ve Sosyal Araştırmalar Dergisi’ne gönderilemez.
- Yazar(lar), çalışmalarını aynı anda birden fazla dergiye gönderemez. Önceki başvuru sona ermeden yeni bir başvuru yapılamaz.
- Değerlendirme süreci başlamış bir çalışmanın yazar ekleme, yazar sırası değiştirme, yazar çıkartma gibi yazar sorumluluklarının değiştirilmesi teklif edilemez.
Dergimizde değerlendirmeye alınabilmesi için Etik Kurul İzni gereken çalışmalar aşağıdaki gibidir.
- Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırmalar,
- İnsan ve hayvanların (materyal/veriler dahil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılması,
- İnsanlar üzerinde yapılan klinik araştırmalar,
- Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar,
- Kişisel verilerin korunması kanunu gereğince retrospektif çalışmalar,
Bu çerçevede dergimizde değerlendirmeye alınacak çalışmalarda;
- Olgu sunumlarında, “Aydınlanmış Onam Formunun” alındığının ifade edilmesi,
- Başkalarına ait ölçek, anket ve fotoğrafların kullanımı için sahiplerinden izin alınması ve belirtilmesi,
- Çalışmada kullanılan fikir ve sanat eserleri için telif hakkı hususuna uyulduğunun belirtilmesi gerekmektedir.
Editörlerin Etik Görev ve Sorumlulukları
Ekonomi, Ticaret ve Sosyal Araştırmalar Dergisi editörleri, açık erişim olarak Committee on Publication Ethics (COPE) tarafından yayınlanan “COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors” ve “COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors” rehberleri temelinde aşağıdaki etik görev ve sorumluluklara uymalıdır:
Genel Sorumluluklar
Editörler, Ekonomi, Ticaret ve Sosyal Araştırmalar Dergisi’nde yayınlanan her çalışmadan sorumludur. Bu sorumluluk kapsamında editörler, aşağıda ifade edilen görev ve sorumlulukların bilincindedirler.
- Okuyucuların ve yazarların bilgi ihtiyaçlarını gidermeye yönelik çaba göstermeli,
- Derginin gelişimini sürekli olarak sağlamalı,
- Dergide yayınlanan ve yayınlanma sürecinde olan çalışmaların kalitesini artırmaya yönelik süreçleri yürütmeli,
- İfade ve düşünce özgürlüğünü desteklemeli,
- Akademik bağlamda bütünlüğü sağlamalı,
- Fikri mülkiyet hakları ve etik ilkelerin gerektirdiği standartlardan taviz vermeden çalışmalarını yürütmeli,
- Süreç içerisinde düzeltme, açıklama gerektiren durumlarla karşı karşıya kalması durumunda açıklık ve şeffaflık gerekliliğini yerine getirmelidir.
Okuyucu İle Olan İlişkiler
Editörler tüm okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcıların ihtiyaç duyduğu bilgi, beceri, tecrübe, beklenti ve taleplerini dikkate alarak yayınlar konusunda karar vermelidirler. Dergide yayınlanan çalışmaların okuyucu, araştırmacı, uygulayıcı ve bilimsel literatüre katkı sağlayacak özgün nitelikte çalışmalar olmasına özen göstermelidirler. Ayrıca editörler bilim dünyasından, oyuculardan, uygulayıcılardan ve araştırmacılardan gelen geri bildirimleri dikkate almak, açıklayıcı ve bilgilendirici geri bildirim vermekle yükümlüdürler. Bu bağlamda yayın öncesi ve yayın sonrası sürecin, bilimsel kaygı ön planda tutularak dizayn edilmesi ve yürütülmesi gerekmektedir.
Yazar(lar) İle Olan İlişkiler
Editörlerin yazarlara karşı görev ve sorumlulukları aşağıdaki gibidir.
- Editörler, dergiye gönderilen çalışmalar hakkında; çalışmanın amacı, kapsamı, önemi, geçerliliği, anlatımın yalınlığı ve dergi amaç/kapsama uygunluğu açısından olumlu ya da olumsuz karar vermelidir.
- Editörler, dergiye gönderilen makalelerde ciddi sorunlar olmadığı müddetçe, yayın kapsamına uygun olan çalışmaları ön değerlendirme aşamasına almalıdır.
- Editörler, çalışmalarda ciddi sorunlar olmadığı müddetçe, hakem önerilerine itibar etmelidir.
- Eğer çalışmanın editöründe bir değişiklik söz konusu ise; önceki editörün kararında ciddi bir sorun olmadığı müddetçe karar değişikliğine gitmemelidir.
- Çalışmaların “Kör Hakemlik ve Değerlendirme Süreci” mutlaka ifade edilmeli ve editörler bu süreçten sapmaları minimuma indirgeme noktasında çaba göstermelidir.
- Editörler, yazarların kendilerinden beklediği gibi, açıklayıcı, güncel olan “Yazar Rehberi” yayınlamalıdır.
- Editörler, yazarlara gerek duyulduğunda açıklayıcı ve bilgilendirici geri bildirimde bulunmalıdır.
Hakemler İle Olan İlişkiler
Editörlerin hakemlere karşı görev ve sorumlulukları aşağıdaki gibidir.
- Çalışmanın hakemleri, çalışma konusuna uygun belirlenmelidir.
- Hakemlerin değerlendirme aşamasında ihtiyaç duyacağı bilgi, belge ve formların editörler tarafından sağlanması gerekmektedir.
- Yazarlar ve hakemler arasında çıkar çatışmasının olup olmadığına dikkat edilmelidir.
- Kör hakemlik kapsamında, hakemlerin bilgileri gizli tutulmalıdır, yazarlara bu konuda herhangi bir bilgi ya da ipucu verilmemelidir.
- Değerlendirme için atanan hakemleri nesnel, bilimsel ve tarafsız olarak değerlendirme yapma hususunda teşvik etmelidir.
- Hakemleri zamanında dönüş sağlama ve nitelikli performans gösterme gibi kriterler ışığında değerlendirmelidir.
- Hakemlerin değerlendirme sürecinde katkı düzeyini artırıcı politikalar belirlemelidir.
- Hakem havuzunun sürekli güncel tutulmasını sağlamalıdır.
- Hakem havuzunun geniş olması noktasında çaba göstermelidir.
- Bilimsel niteliği zayıf, nezaket kurallarını ihlal eden değerlendirmeleri önlemelidir.
Dergi Sahibi İle Olan İlişkiler
Editörlerin dergi sahibi ile olan ilişkileri editöryal bağımsızlık ilkesine dayanmaktadır.
Editöryal ve Kör Hakemlik Süreçleri
Editörler dergiye yayınlanmak üzere gönderilen her çalışmada kör hakemlik sürecini; adil, bağımsız ve tarafsız olarak işletmekle yükümlüdür.
Dergi Kalite Anlayışı
Editörler, dergide yayınlanan her çalışmanın dergi yayın politikaları ve uluslararası standartlara uygunluğunu sağlama noktasında sorumluluk sahibidir.
Kişisel Verilerin Korunması
Editörler; dergiye değerlendirilmek üzere gönderilen çalışmalarda yer alan katılımcılar veya görsellere ilişkin kişisel verilerin korunmasını sağlamakla yükümlüdür. Çalışmalarda kullanılan bireylerin açık rızası belgesi sunulmadığı sürece çalışmayı reddetmekle görevlidir. Ayrıca editörler; yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerini korumaktan sorumludur.
Etik Kurul, İnsan ve Hayvan Hakları
Editörler; değerlendirilen çalışmalarda insan ve hayvan hakları ihlalini önlemekle yükümlüdür. Çalışmalarda kullanılan deneklere ilişkin etik kurul onayı, deneysel araştırmalara ilişkin izinlerin olmadığı durumlarda, çalışma reddedilmelidir. Bu konu editörlerin sorumluluğundadır.
Suistimal Olasılığı ve Görevi Kötüye Kullanmaya Karşı Önlem
Editörler; dergiye yayınlanmak üzere gönderilen çalışmaların herhangi bir aşamasında olası suistimal ve görevi kötüye kullanma işlemlerine karşı önlem almalıdır. Bu duruma yönelik şikâyetlerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi konusunda titiz ve nesnel bir soruşturma yapmanın yanı sıra, konuyla ilgili bulguların paylaşılması editörün sorumlulukları arasında yer almaktadır.
Akademik Yayın Bütünlüğünü Sağlamak
Editörler; çalışmalarda yer alan tutarsızlık, hata ya da yanlış bilgiyi doğru yönlendirme konularında sorunun çözüme kavuşturulmasını sağlamakla yükümlüdür.
Fikri Mülkiyet Haklarının Korunması
Editörler; dergide yayınlanan tüm çalışmalar için derginin ve yazar(lar)ın fikri mülkiyet haklarını korumakla ve savunmakla yükümlüdür. Ayrıca yayınlanan çalışmalarda içeriksel olarak başkalarının fikri mülkiyet haklarını ihlal söz konusu olmaması için gerekli önlemleri almak editörlerin sorumluluğundadır.
Şikayetler
Editörler; yazar, hakem ve okuyuculardan gelen geri bildirimleri özenle inceleyerek gerekli cevapları açıklayıcı ve bilgilendirici şekilde vermekle yükümlüdür.
Politik ve Ticari Kaygılar
Editörlerin bağımsız karar alır; dergi sahibi, yayıncı ve diğer herhangi bir politik ya da ticari gruptan etkilenmez.
Çıkar Çatışması
Editörler; yazar(lar), hakemler ve diğer unsurlar arasındaki çıkar çatışmasını dikkate alarak, dergiye yayınlanmak üzere gönderilen çalışmaların objektif ve tarafsız bir şekilde yayın sürecinin tamamlanmasını garanti eder.
Hakemlerin Etik Sorumlulukları
Tüm çalışmaların “Kör Hakemlik” ile değerlendirilmesi yayın kalitesini doğrudan etkilemektedir. Bu süreç yayınlanmak üzere gönderilen çalışmanın nesnel ve bağımsız değerlendirilmesini sağlar. Ekonomi, Ticaret ve Sosyal Araştırmalar Dergisi’nde çalışmaların değerlendirme süreci çift taraflı kör hakemlik prensibi ile yürütülür. Hakemler, yazarlar ile doğrudan iletişime geçemez, değerlendirme ve yorumlar dergi yönetim sistemi aracılığıyla iletilir. Bu süreçte değerlendirme formları ve tam metinler üzerindeki hakem yorumları editör aracılığıyla yazar(lar)a, hakem bilgileri gizli kalacak şekilde iletilir. Bu bağlamda Ekonomi, Ticaret ve Sosyal Araştırmalar Dergisi için yayınlanacak çalışmaları değerlendiren hakemlerin aşağıdaki etik sorumluluklara sahip olması beklenmektedir:
- Hakemler, yalnızca uzmanlık alanı ile ilgili çalışmaları değerlendirmeyi kabul etmelidir.
- Hakemler, tarafsızlık ve gizlilik içerisinde değerlendirme yapmalıdır.
- Hakemler, eğer ki değerlendirme sürecinde çıkar çatışması ile karşı karşıya olduğunu düşünürse, ivedilikle çalışmayı değerlendirmeyi reddederek, dergi editörünü süreç hakkında bilgilendirmelidir.
- Hakemler, gizlilik ilkesi gereğince inceledikleri çalışmaları değerlendirme sürecinden sonra imha etmelidir. Hakemler inceledikleri çalışmaların nihai versiyonlarını yayınlandıktan sonra kullanabilirler.
- Hakemler, değerlendirme sürecini nesnel bir şekilde, sadece çalışmanın içeriği ile ilgili olarak yapmalıdır. Hakemler çalışma içerisinde yer alan milliyet, cinsiyet, dini inançlar, siyasal inançlar ve ticari kaygıların değerlendirmeye etki etmesine, değerlendirmenin herhangi bir aşamasında izin vermemelidirler.
- Hakemler, değerlendirmeyi yapıcı ve akademik lisana uygun bir dille yapmalıdır.
- Hakemler, değerlendirmeyi kabul ettikleri çalışmayı zamanında ve yukarıdaki etik sorumluluklar kapsamında özenle gerçekleştirmelidir.
Yayıncının Etik Sorumluğu
Ekonomi, Ticaret ve Sosyal Araştırmalar Dergisi yayıncısı, kâr amacı gütmemektedir. Bu bağlamda Ekonomi, Ticaret ve Sosyal Araştırmalar Dergisi ile ilgili aşağıdaki etik sorumlulukların bilinciyle hareket etmektedir:
- Editörler, Ekonomi, Ticaret ve Sosyal Araştırmalar Dergisi’ne gönderilen çalışmaların tüm süreçlerinden sorumludur. Bu çerçevede ekonomik ya da politik kazançlar göz önüne alınmaksızın çalışmaların yayınlanması ve diğer tüm süreçlerinde karar verici kişiler editörlerdir.
- Editörler her türlü bilimsel suistimal, atıf çeteciliği ve intihalle ilgili önlemleri alma sorumluluğuna sahiptir.
- Yayıncı, bilimsel ve etik ilkeler çerçevesinde yayıncılık hayatının devam etmesini taahhüt eder.
Etik Olmayan Bir Durumla Karşılaşırsanız
Ekonomi, Ticaret ve Sosyal Araştırmalar Dergisi’nde yukarıda bahsedilen etik sorumluluklar dışında etik olmayan bir davranış veya içerikle karşılaşırsanız lütfen info@estrader.org adresine e-posta yoluyla bildiriniz